Rada Ministrów, na posiedzeniu w dniu 2 czerwca br., przyjęła projekt ustawy o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców, przedłożony przez ministra pracy i polityki społecznej. Jest to kolejny dokument mający zmniejszyć oddziaływanie w naszym kraju niekorzystnych skutków kryzysu gospodarczego.

Projekt ustawy przewiduje udzielenie pomocy pracownikom i przedsiębiorcom w okresie kryzysu finansowego. Zaproponowane rozwiązania służą elastycznemu organizowaniu czasu pracy, dostosowanemu do bieżącej sytuacji przedsiębiorcy. Nowe przepisy będą także sprzyjać godzeniu obowiązków zawodowych z życiem rodzinnym pracownika.

Bezpośrednią pomocą finansową może zostać objętych prawie 250 tys. osób zatrudnionych u przedsiębiorców, którzy mają przejściowe trudności finansowe. Z tej grupy prawie 50 tys. osób będzie mogło skorzystać ze szkoleń lub studiów podyplomowych, które zostaną zrefundowane przez państwo do 80 proc. opłaty za naukę. Proponowana pomoc pozwoli utrzymać zatrudnienie i zapobiegnie zwolnieniom pracowników.

Pomoc państwa adresowana jest do dwóch grup przedsiębiorców. Do pierwszej należą wszyscy przedsiębiorcy – bez względu na wielkość firmy, status prawny czy kondycję finansową. Do drugiej grupy zaliczają się wyłącznie przedsiębiorcy mający przejściowe trudności finansowe – otrzymają oni wsparcie z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub ze środków Funduszu Pracy na utrzymanie miejsc pracy.

Dla wszystkich przedsiębiorców projekt przewiduje:

• Wydłużenie okresu rozliczeniowego czasu pracy, maksymalnie do 12 miesięcy,co pozwoli bardziej elastycznie gospodarować czasem pracy pracowników. Przewidziano, że okresy dłuższej pracy będą równoważone okresami pracy krótszej lub dniami wolnymi od pracy – jednak w ramach wymiaru czasu pracy, obowiązującego danego pracownika, zgodnie z przepisami Kodeksu pracy. Podczas stosowania wydłużonego okresu rozliczeniowego czasu pracy, miesięczne wynagrodzenie pracownika nie będzie mogło być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę. Rozwiązania te muszą być uzgodnione w układzie zbiorowym lub w porozumieniu.

• Stosowanie przez przedsiębiorcę różnych godzin rozpoczynania i kończenia pracy przez pracowników – przy założeniu, że ponowna praca w tej samej dobie nie będzie traktowana jak praca w godzinach nadliczbowych. Indywidualny czas pracy będzie mógł być także stosowany na wniosek pracownika, który opiekuje się dzieckiem w wieku do 14 roku życia lub członkiem rodziny, który ze względu na stan zdrowia wymaga osobistej opieki pracownika.

• Stosowanie ograniczenia w zatrudnianiu tego samego pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony – możliwość zatrudnienia przez okres nie dłuższy niż 24 miesiące. Kolejna umowa o pracę na czas określony byłaby zawarta przed upływem 3 miesięcy od rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniej umowy o pracę zawartej na czas określony.

Dla grupy przedsiębiorców znajdujących się w przejściowych trudnościach finansowych projekt przewiduje:

• Możliwość obniżenia pracownikom wymiaru czasu pracy z proporcjonalnym obniżeniem wynagrodzenia za pracę – bez konieczności dokonywania wypowiedzenia zmieniającego. Obniżenie wymiaru czasu pracy nie będzie mogło być stosowane dłużej niż przez 6 miesięcy, zaś wymiar czasu pracy nie będzie mógł być niższy niż 1 pełnego wymiaru czasu pracy.

• Skorzystanie przez przedsiębiorcę z tzw. urlopów postojowych, czyli niewykonywania pracy przez pracownika pozostającego jednak w gotowości do niej. Rozwiązanie to będzie można stosować łącznie przez 6 miesięcy. W przypadku urlopu postojowego pracownicy otrzymają pensję co najmniej na poziomie minimalnego wynagrodzenia, czyli 1276 zł. Państwo pokryje pracodawcy z tej kwoty równowartość 100 proc. zasiłku dla bezrobotnych w 2009 r., czyli brutto 551 zł.

• Pomoc państwa będzie przysługiwać przedsiębiorcom, których obroty spadły o co najmniej 30 proc. w czasie ostatnich czterech kwartałów (przed złożeniem wniosku o pomoc), w porównaniu z obrotami osiąganymi w okresie od 1 lipca 2007 r. do 30 czerwca 2008 r. Przedsiębiorca nie może jednak zalegać z płatnościami publicznoprawnymi i składkami na Fundusz Pracy. Wyjątkiem są przedsiębiorcy, którzy zawarli porozumienia w sprawie spłaty zadłużenia, terminowo opłacają raty lub korzystają z odroczonego terminu płatności. Pomoc nie przysługuje firmom, które po 1 lutego 2009 r. otrzymały pomoc publiczną ze środków Funduszu Pracy na tworzenie miejsc pracy dla bezrobotnych.

Projektowana ustawa przewiduje objęcie szczególną ochroną stosunku pracy pracowników w okresach pobierania świadczeń związanych z obniżonym wymiarem czasu pracy, a także przestojem ekonomicznym oraz w okresie pobierania stypendium i odbywania szkoleń. Ochrona taka obejmowałaby również czas przypadający bezpośrednio po pobieraniu takich świadczeń lub stypendium – nie dłużej niż przez łączny okres 12 miesięcy. Zakres tej ochrony polegałby na zakazie wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika.

Projekt ustawy wprowadza możliwość zaliczania do kosztów uzyskania przychodu wpłat na zakładowy fundusz szkoleniowy. Warunkiem jest wykorzystanie pieniędzy z funduszu w roku podatkowym, w którym zostały zgromadzone, lub najpóźniej w roku następnym.

Dodatkowo projekt ustawy zmienia przepisy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy. Pracownicy nie będą musieli czekać na decyzję sądu w sprawie upadłości pracodawcy. Zaliczka z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, w wysokości nie wyższej niż minimalne wynagrodzenie, będzie wypłacana już po złożeniu do sądu wniosku o ogłoszenie upadłości. Pieniądze będą przekazywane bezpośrednio pracownikom.

Pomoc dla przedsiębiorcom będzie miała charakter pomocy publicznej. Będzie udzielana od dnia wejścia w życie ustawy do końca 2010 r. na zasadach przyjętych w Unii Europejskiej. Po 31 grudnia 2010 r. do końca 2011 r. pomoc będzie natomiast udzielana na zasadach pomocy de minimis.