Senator Adam Szejnfeld wziął udział w Kwidzynie w wyjazdowym posiedzeniu senackiej Komisji Budżetu i Finansów Publicznych połączonym z udziałem przedstawicieli kierownictw wybranych komisji senackich, m.in. Komisji Gospodarki Narodowej i Innowacyjności, Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Posiedzenie poświecono roli i znaczeniu w rozwoju lokalnym i regionalnym Banków Spółdzielczych. Ważne dla uczestników było omówienie m.in. kwestii znaczenia bankowości spółdzielczej w systemie finansowym państwa, rola tych banków w społeczności lokalnej i samorządowej oraz możliwości zaangażowania Banków Spółdzielczych w inwestycje finansowane w ramach Krajowego Planu Odbudowy.

- Historia bankowości spółdzielczej sięga aż XVI wieku, ale większości w Polsce kojarzy się z okresem powojennym. Przyznać jednak trzeba, że banki spółdzielcze w przeciwieństwie do innych spółdzielni, zwłaszcza spółdzielni działających w sektorze rolnym, obroniły się przed stygmatyzacją czasami PRL-u. Trudny okres przeszły w latach transformacji ustrojowej i gospodarczej lat dziewięćdziesiątych, kiedy część z nich upadła, ale reszta świetnie przystosowała się do warunków gospodarki wolnorynkowej budując swoją domenę m.in. w obsłudze mieszkańców gmin, lokalnych samorządów, rolników oraz małych i średnich przedsiębiorców. Niezwykłym walorem banków spółdzielczych, odróżniającym je od banków komercyjnych, jest ich ogromna sieć, bliskość do klienta i osobisty z nim kontakt – uważa senator Adam Szejnfeld.

Senator Adam Szejnfeld w swoim wystąpieniu poruszył kilka kwestii, m.in. sprawę niestabilności otoczenia prawnego rynku finansowego, w tym tego ustawodawstwa, które dotyczy bankowości spółdzielczej, a także problematykę cyberbezpieczeństwa, tak jeśli chodzi o system bankowości spółdzielczej, jak i ochronę klientów banków spółdzielczych w dobie rosnących zagrożeń w tym zakresie.

W obradach Komisji udział wzięli także licznie przybyli goście i prelegenci, w tym m.in.: Tadeusz Białek, prezes Związku Banków Polskich, Marcin Mikołajczyk, z-ca przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego, Bartosz Drej, z-ca dyr. Departamentu Rozwoju Rynku Finansowego w Ministerstwie Finansów, Mirosław Skiba, prezes Zarządu SGB-Banku SA w Poznaniu, Małgorzata Iwanicz-Drozdowska, prezes Zarządu Krajowego Związku Banków Spółdzielczych, Krystyna Majerczyk-Żabówka z Krajowego Związku Banków Spółdzielczych oraz Irena Kopik prezes Powiślańskiego Banku Spółdzielczego w Kwidzynie. Wśród senatorów biorących udział w posiedzeniu, poza senatorem Szejnfeldem można wymienić m.in. Kazimierza Kleinę, Leszka Czarnobaja, Bogdana Borusewicza, Jacka Włosowicza, Annę Górską, Janusza Pęcherza i Ryszarda Bobera. Obecna była także była posłanka Anita Błochowiak oraz były senator Paweł Arnt.

Podczas posiedzenia senatorowie i zaproszeni goście podjęli próbę odpowiedzi na pytanie, co zrobić, by banki spółdzielcze odgrywały większą rolę w lokalnych społecznościach. Otwierając posiedzenie, przewodniczący Komisji Budżetu senator Kazimierz Kleina podkreślił znaczenie banków spółdzielczych dla całego kraju. Jak mówił, bankowość to jeden z filarów działalności jego komisji, a banki spółdzielcze stanowią jego istotny element. Są mniej znaczące w polskim systemie bankowym, ale odgrywają bardzo ważną rolę w społecznościach lokalnych.

Uczestnicy posiedzenia rozmawiali m.in. o obowiązujących i niezbędnych regulacjach dla sektora banków spółdzielczych, przedstawiono ich szczegółową charakterystykę na tle sektora finansowego w Polsce, omówiono aktualną sytuację polskiego sektora bankowości spółdzielczej, a także wyzwania stojące przed nim w związku z działaniami na rzecz lokalnych społeczności.

Najważniejsze postulaty, jakie podniesiono podczas posiedzenia dotyczyły m.in. zwiększenia finasowania inwestycji, dalszej konsolidacji sektora banków spółdzielczych, wprowadzania zmian technologicznych służących ich cyfryzacji i zwiększaniu cyberodporności, stosowania zasady proporcjonalności w polskim systemie bankowym, czy potrzeby zmiany prawa spółdzielczego.

Podkreślano też, że w ostatnim czasie bankowość spółdzielcza osiągnęła ogromny postęp, rośnie zaufanie do banków tego sektora, ale nadal stoją przed nimi wyzwania związane z włączeniem ich w jeszcze większym zakresie w rozwój regionalny i lokalny, w tym w uczestnictwo w programach inwestycyjnych oraz rozwojowych regionalnych i lokalnych.

„Reprezentujemy wszystkie banki, ale sektor bankowości spółdzielczej odgrywa istotną rolę w ramach naszej sekcji. W ostatnich latach ten sektor ma wyraźnie rosnącą tendencję Te banki stanowią 56% w sektorze bankowym. Widać, że banki spółdzielcze, i to nie jest tylko, starają się być bliżej ludzi. Od lat następuje proces konsolidacji. Banki spółdzielcze odzyskały udziały w kredytowaniu rolników, jednostek samorządu terytorialnego i mikroprzedsiebiorców” – przekonywał prezes Związku banków Polskich Tadeusz Białek. Zwracając uwagę na wyraźnie rosnącą tendencję powstawania placówek banków spółdzielczych, zaznaczył, że oznacza ona duże zaufanie klientów, stanowiące klucz we wzajemnych relacjach.  W ocenie prezesa ZBP wysokie stopy procentowe zahamowały procesy konsolidacyjne w tych bankach. Banki spółdzielcze mają największy udział w kredytowaniu rolników (banki komercyjne poniżej 1%), jednostek samorządu terytorialnego i mikroprzedsiębiorstw, tracą natomiast w kredytowaniu małych i średnich przedsiębiorstw, a przede wszystkim dużych inwestycji infrastrukturalnych.  W strukturze kredytów w bankach spółdzielczych dominują kredyty dla osób prywatnych. Jak podkreślił, w coraz większym stopniu nabierają charakteru banków uniwersalnych. Pomimo nominalnego wzrostu sumy bilansowej aktywa banków spółdzielczych uległy zmniejszeniu w relacji do PKB, dzieje się tak we wszystkich polskich bankach, a polski sektor bankowy jest jednym z najmniejszych w UE. Na tle europejskich sektorów bankowych rentowność polskich banków spółdzielczych jest wysoka, w niewielkim stopniu jednak dywersyfikują swoje źródła dochodów. W ocenie prezesa Tadeusza Białka sektor banków spółdzielczych silniej odczuje spadek stopy procentowej niż banki komercyjne. Na przestrzeni lat istotnej zmianie uległa akcja kredytowa tego sektora zwiększa się kredytowanie klientów prywatnych, maleje natomiast finasowanie przedsiębiorstw. Od 2020 r. dramatycznie obserwujemy w stosunku do PKB spadek kredytów, przedsiębiorcy nie chcą inwestować ze względu na niestabilność sytuacji gospodarczej. Jak mówił, na szeroką skalę potrzebujemy inwestycji. De facto polska gospodarka nie jest innowacyjna, co gorsza, jesteśmy po rządach ostatnich lat na dnie inwestycyjnym. Poziom inwestycji jest równy 17,5% PKB, niższy jest tylko w Grecji i Bułgarii, podczas gdy średni poziom w UE wynosi 22%. Jak zaznaczył, zwiększenie inwestycji wymagać będzie istotnego wzrostu finansowania przy udziale polskiego sektora bankowego. Dlatego niezbędne jest zwiększenie dostępności kredytów inwestycyjnych dla przedsiębiorców, wygenerowanie znacznie większego kapitału, chociażby w perspektywie inwestycji w modernizację energetyczną

W opinii zastępcy dyrektora Departamentu Rozwoju Rynku Finansowego w Ministerstwie Finansów Bartosza Dreja banki spółdzielcze odgrywają ogromną rolę w małych społecznościach, a ich klienci to przede wszystkim rolnicy, jednostki samorządu terytorialnego, lokalni mali i średni przedsiębiorcy. Jak wskazał, środki z Krajowego Planu Odbudowy pozwolą nie tylko na realizację dużych projektów infrastrukturalnych, ale także małych i średnich inwestycji lokalnych, obsługiwanych przede wszystkim przez bankowość spółdzielczą, mającą w tym duże doświadczenie, dające gwarancję ich należytego wykorzystania. Przedstawiciel resortu finansów zadeklarował dalsze wspieranie rozwoju banków spółdzielczych i otwartość na dialog z przedstawicielami środowiska sektora, który w znaczący sposób przyczynia się do rozwoju kraju.

Przedstawiając charakterystykę sektora banków spółdzielczych na tle systemu bankowego w Polsce, zastępca przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego Marcin Mikołajczyk poinformował m.in., że 29 polskich banków komercyjnych kontroluje 67% aktywów finansowych, podczas gdy 491 banków spółdzielczych zaledwie 5,2% tych aktywów. Mimo znaczącej presji sektora komercyjnego, dynamicznie zmieniającego się otoczenia ekonomiczno-finansowego sektor bankowości spółdzielczej jest stabilny, rozwija się, a w jego ramach podejmowane są działania konsolidacyjne.

Według Marcina Mikołajczyka kontynuacja konsolidacji sektora banków spółdzielczych jest kluczowa dla długoterminowego rozwoju i stabilności całego sektora, jest ona naturalną konsekwencja w procesie dostosowywania się do wyzwań rynkowych zarówno regulacyjnych, jak i technologicznych wpływa na poprawę konkurencyjności. W ocenie UKNF wszystkie banki spełniają wymogi nadzorcze w zakresie norm kapitałowych i płynności. Jak wskazał zastępca przewodniczącego, 50-procentowy udział banków spółdzielczych w należnościach budżetowych i samorządowych wynika ze specyfiki ich działania związanej przede wszystkim z lokalizacją w małych ośrodkach czy podejmowaniem aktywnej współpracy z lokalnymi społecznościami. Marcin Mikołajczyk przypomniał, że sektor bankowy rósł w ostatnich 2 latach zdecydowanie szybciej niż gospodarka. Wśród najważniejszych wyzwań wymienił zwiększenie bezpieczeństwa finansowego i udziału kredytów, rozwój technologii informatycznych, zwiększenie cyberodporności i cyberbezpieczeństwa. Kolejne zadanie to lepsze dzielenie się z udziałowcami banków spółdzielczych i bardziej skuteczne przyciąganie nowych klientów, dopasowanie swojej oferty do potrzeb młodych ludzi. Konieczna jest też dalsza konsolidacja sektora banków spółdzielczych, kluczowa dla długoterminowego rozwoju i stabilności całego sektora, naturalna konsekwencja procesu dostosowywania się do wyzwań rynkowych zarówno tych regulacyjnych, jak i technologicznych. Konsolidacja wpływa też na poprawę konkurencyjności. Wśród zagrożeń Marcin Mikołajczyk wskazał m.in. ryzyko wysokości stopy procentowej, na które bankowość spółdzielcza jest szczególnie narażona, bowiem w ostatnich latach na poprawę wyników finansowych banków spółdzielczych duży wpływ miał ich wzrost. W ocenie zastępcy przewodniczącego KNF sytuacja sektora jest stabilna, wykazuje tendencje wzrostowe, utrzymuje się wysoki poziom płynności i solidne fundusze własne, co świadczy o zdolności do sprostania wyzwaniom rynkowym. Zastępca przewodniczącego KNF zadeklarował pełną gotowość do dialogu z bankami.

Według pani prezes Krajowego Związku Banków Spółdzielczych Małgorzaty Iwanicz-Drozdowskiej banki spółdzielcze stanowią niezbędne ogniwo finansowania rozwoju środowisk lokalnych, małych przedsiębiorców czy samorządów lokalnych. Są ważnym pracodawcą i organizatorem inicjatyw lokalnych i akcji charytatywnych. Jak mówiła, są dobrze przygotowane do wsparcia finansowania w ramach KPO, najlepiej bowiem znają środowiska lokalne, ich uwarunkowania i potrzeby, posiadają odpowiedni potencjał kadrowy i technologiczny, a także procedury udzielania finasowania ze wsparciem zewnętrznym. Dostrzegają wyzwania stojące przed małymi ośrodkami miejskimi i wsiami, bowiem ich klienci to przede wszystkim gospodarstwa domowe, rolnicy i małe firmy, lokalne samorządy. Zdaniem prezes KZBS w funkcjonowaniu bankowości spółdzielczej potrzebny jest nowy duch. Trzeba przyciągnąć młodych ludzi i przygotować dla nich zachęty. Omawiając główne wyzwania dla banków spółdzielczych, wpływające na ich funkcjonowanie, w szczególności konkurencję ze strony banków komercyjnych i firm technologicznych, zwróciła uwagę na konieczność dalszego inwestowania w nowoczesne technologie. Trzeba wzmocnić cyberodporność i odporność na zaskakujące zmiany prawa, znaleźć odpowiedź na zmiany demograficzne, starzenie się społeczeństwa, wyludnianie się niektórych obszarów czy odpływ pracowników i starzenie się kadry pracowniczej. Ważne znaczenie ma określenie w najbliższym czasie kształtu polskiej polityki regionalnej, możliwości rozwoju Polski lokalnej, by młodzi ludzie chcieli po studiach wracać do małych miejscowości, z których pochodzą. Prezes Małgorzata Iwanicz-Drozdowska podkreśliła także potrzebę zwiększenia zastosowania zasady proporcjonalności oraz wskazała, że długoterminowym wyzwaniem dla całego kraju jest przygotowanie i wprowadzenie spójnej i stabilnej polityki rozwoju regionalnego.

Posiedzeniu komisji budżetu towarzyszyło otwarcie wystawy pn. „35 lat odrodzonego Senatu”. Ekspozycja została przygotowana przez Senat RP z okazji z 35. rocznicy pierwszych w pełni wolnych i demokratycznych wyborów do odrodzonego Senatu.

Źródła; Informacja własna oraz Senat RP

Zdjęcia: własne oraz Senat RP.

Dominika Kobiołka
Dyrektor Biura Senatorskiego Adama Szejnfelda w Pile

Biuro Senatorskie Adama Szejnfelda w Pile

64-920 Piła, ul. Grunwaldzka 2/10.

e-mail: szejnfeld.biuro@gmail.com

tel. +48 602 738 542