Promocję polskiej gospodarki charakteryzuje bark kompleksowego podejścia opartego na długofalowej strategii – uważa eurodeputowany Adam Szejnfeld. Realizowana jest przez ogromną liczbę podmiotów działających w zasadzie niezależnie od siebie, przez co nie wykorzystuje efektu synergii i jest – także ekonomicznie – mało efektywna. Dlatego, by budować i podtrzymywać w przyszłości nasze przewagi konkurencyjne, potrzebne są rozwiązania planistyczne nastawione na osiąganie dobrych skutków, nie tylko w krótkim, ale i w długim okresie czasu. Bez poważnych zmian, w tym legislacyjnych, uważam, że nie osiągniemy zamierzonego celu – mówił, podczas eksperckiego seminarium dotyczącego promocji gospodarczej Polski, Adam Szejnfelda, poseł do Parlamentu Europejskiego. Debatę zorganizowała Najwyższa Izba Kontroli.
Od wielu lat budujemy na świecie nowy wizerunek Polski, jako kraju liczącego się w Europie i na świecie. Sam fakt, iż Polska od dwóch dekad nie doświadczała recesji, w tym także podczas ostatniego kryzysu światowego, plasuje nas już w gronie państw wywołujących poważne zainteresowanie, a nawet podziw. Wreszcie zaczynamy przebijać się do świadomości międzynarodowej opinii publicznej, nie jako małe państewko położone gdzieś w okolicach Rosji, zimne i biedne, ale jako silny gospodarczo kraj, który może być wzorem także dla wielu innych. No tak, ale menedżerowie wielu znanych marek świata, jeśli mięliby zaniechać promocji, bowiem marka ich produktu stała się już powszechnie rozpoznawalna i ceniona dzięki czemu zdobyła wszystkie rynki świata, bardzo szybko przekonaliby się, iż spoczęcie na laurach, to prosta droga do nieuniknionej, konkurencyjnej klęski. Jest tak, ponieważ budowa, a potem utrzymywanie dobrej marki, to proces, który nigdy się nie kończy. Dlatego nie można się nim zajmować na zasadzie: „wczoraj i dzisiaj”, ale konieczne jest postrzeganie tego zadania na zasadzie: „jutro, pojutrze i zawsze!”. Jeśli więc „zawsze”, to nie może być realizowana przez bliżej nieokreślone podmioty, o różnym statusie prawnym, różnym do tego przygotowaniu i o różnych kompetencjach, a na pewno już nie „przy okazji”. Profesjonalizmu bowiem na długą metę nigdy nie zastąpią doraźne działania osób, „którym się wydaje, że wiedzą….”. Zwłaszcza, jeśli wczoraj zajmowali się czymś innym, dzisiaj robią co innego, a jutro będą mieli jeszcze inne zadania – uważa poseł Szejnfeld.
Zmiana tego stanu rzeczy jest szczególnie ważna i pożądana dzisiaj, w dobie postępującej globalizacji, ponieważ posiadanie łatwo rozpoznawalnej i pozytywnie kojarzonej za granicą marki jest dla każdego państwa, a przede wszystkim jego gospodarki, potężnym atutem w rywalizacji o liczącą się pozycję na arenie międzynarodowej, wpływy polityczne oraz wzrastający gospodarczy udział w globalnym rynku. W Polsce niestety nigdy nie powstała kompleksowa strategia promocyjna, zwłaszcza umocowana legislacyjne. W efekcie nasz kraj jest jednym z nielicznych wysokorozwiniętych państw, w którym do dzisiaj nie funkcjonuje system promocji, a w jego ramach operator, instytucjonalny zarządca, np. agencja promocji gospodarczej, z siecią własnych placówek w kraju i za granicą, co jest w zasadzie normą wśród większości rozwiniętych krajów Europy i świata. Dotychczasową promocję Polski cechuje wiele słabości. Najważniejszą z nich jest rozdrobnienie i autonomia bardzo wielu podmiotów zajmujących się w większym, lub w mniejszym stopniu, tym samym, ale… zupełnie niezależnie od siebie. Charakterystyczne jest więc to, że: 1). Nie ma długofalowej, kompleksowej, jednolitej strategii promocji Polski, w tym naszej gospodarki. 2). Nie ma podmiotu wiodącego, koordynującego działania innych podmiotów w zakresie wykonawczym. 3). Mało jest skutecznych działań nakierowanych na wspieranie polskich przedsiębiorców za granicą i procesu internacjonalizacji polskiej gospodarki. Zasadniczą jednak słabością i specyfiką rozwiązań funkcjonujących w naszym kraju jest przede wszystkim atomizacja i rozproszenie podmiotów zajmujących się promocją na szczeblu regionalnym i krajowym. To rozdrobnienie idzie w parze z brakiem jasnego podziału kompetencji w zakresie działań promocyjnych za granicą pomiędzy różnymi podmiotami mającymi w tym samym albo podobnym zakresie takie same lub zbliżone kompetencje. Występuje tym samym brak spójności i koordynacji promocji zarówno na poziomie programowania jak i realizacji. Z jednej strony, nie wykorzystuje się więc przemożnej siły synergii, z drugiej natomiast nieefektywnie wydaje publiczne pieniądz – twierdzi eurodeputowany z Wielkopolski. – przekonuje poseł Szejnfeld.
W związku z powyższym, w mojej ocenie, występuje pilna potrzeba stworzenia w naszym kraju systemu promocji gospodarczej o legislacyjnym umocowaniami. System taki powinien uregulować najważniejsze zagadnienia kreowania wizerunku państwa i jego gospodarki oraz wspierania polskich przedsiębiorców za granicą. Tak pojęty projekt powinien przewidywać rozwiązania: 1) instytucjonalne, 2). Kompetencyjne i 3). finansowe. Nie da się też skutecznie dalej prowadzić aktywności w tym zakresie bez 4). egzekwowania efektywności działań. Zbyt dużo bowiem występuje w tej dziedzinie rutyny, a zbyt mało innowacyjności. Duże też pieniądze często są tracone na nikomu niepotrzebną pracę. Aby zrealizować powyższe, w mojej ocenie projekt potrzebnej ustawy powinien zdefiniować system promocji gospodarczej funkcjonalnie, jako zespół wzajemnie powiązanych działań, podejmowanych w celu: 1). promowania pozytywnego wizerunku polskiej gospodarki za granicą, 2). wspierania gospodarczej aktywności polskich przedsiębiorców za granicą, w tym MSP, tak w ramach rozwoju eksportu, jak i polskich inwestycji za granicą, 3). wspierania napływu inwestycji zagranicznych do Polski. Istotnym elementem projektu powinno być wskazanie podmiotów prowadzących promocję gospodarczą Rzeczpospolitej Polskiej w tym podmiotu, który będzie dominującym w zakresie planowania strategicznego. Natomiast na płaszczyźnie wykonawczej, w zakresie zadań należących do poszczególnych działów administracji rządowej – podmioty wykonawcze, w tym podmiotu koordynującego. Zasada ta powinna znaleźć swój wyraz w przepisach ustawy, określających tryb i dokumenty planowania strategicznego oraz wykonawczego. Projekt powinien wg mnie zakładać jednocześnie, iż dokumenty strategiczne będą przedmiotem szerokich uzgodnień z partnerami społecznymi identyfikowanymi, jako statutowe władze ogólnopolskich organizacji, co najmniej samorządu terytorialnego i samorządu gospodarczego, czyli organizacji samorządowców, przedsiębiorców i pracodawców. Trudno bowiem sobie wyobrazić, by urzędnicy wiedzieli lepiej czego potrzeba przedsiębiorcom. Znaczącą nowością wobec dotychczasowych koncepcji prowadzenia promocji gospodarczej, powinno być wg mnie wprowadzenie zasady wieloletniego planowania strategicznego i jednorocznego planowania wykonawczego w tym zakresie oraz coroczne badanie efektywności podejmowanych działań. Powołanie nowej agencji powinno być głównym rozwiązaniem instytucjonalnym projektu. Utworzenie rządowej agencji do spraw promocji gospodarczej wynika bowiem z konieczności wzmocnienia pomocy państwa na rzecz większej aktywności polskich przedsiębiorców za granicą, a zarazem koordynacji rozproszonych państwowych podmiotów, środków i kompetencji w zakresie promocji w krajach trzecich – tłumaczy poseł Adam Szejnfeld.
***
Seminarium eksperckie zostało zorganizowane w ramach postępowania kontrolnego prowadzonego przez NIK w zakresie promocji gospodarczej Polski. Udział w nim wzięli m.in. Krzysztof Kwiatkowski – prezes NIK, Adam Szejnfeld, poseł do Parlamentu Europejskiego, minister Ilona Antoniszyn-Klik z Ministerstwa Gospodarki, minister Katarzyna Kacperczyk z Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Sławomir Majman – prezes Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych, Paweł Potoroczyn – prezes Instytutu Adama Mickiewicza, a także przedstawiciele przedsiębiorców i pracodawców, m.in. Andrzej Malinowski – prezydent Pracodawców RP oraz Marek Kłoczko – dyrektor Generalny Krajowej Izby Gospodarczej. Celem kontroli jest ocena skuteczności i efektywności działań organów państwowych i samorządowych podejmowanych w na rzecz promocji gospodarczej Polski. Publikację raportu pokontrolnego przewidziano na luty 2016 roku.
Biuro Adama Szejnfelda
Posła do Parlamentu Europejskiego
