- Niestety w ostatnich latach obserwujemy w Europie nie tylko zwiększenie liczby naruszeń praw człowieka i łamania praw obywatelskich, ale także ograniczeń, a w niektórych krajach nawet likwidacji niezależności państwowych instytucji kontrolnych i organów odpowiedzialnych za praworządność. Konieczne jest zatem nie tylko zwiększenie świadomości Europejczyków na tematy związane z ich prawami i obowiązkami wynikającymi z obywatelstwa krajowego, ale także związanymi z członkostwem w Unii Europejskiej. Budowanie demokratycznej, europejskiej świadomości społecznej jest jedynym realnym lekarstwem na chorobę populizmu i autorytaryzmu - podkreślił europoseł Adam Szejnfeld podczas debaty w Parlamencie Europejskim dotyczącej obywatelstwa UE i statusu Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich.
Zgodnie z art. 9 Traktatu o Unii Europejskiej i art. 20 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej każdy obywatel państwa członkowskiego jest zarazem obywatelem Wspólnoty. Obywatelstwo UE uzupełnia obywatelstwo państwa członkowskiego, nie zastępując go, i składa się na nie szereg praw i obowiązków powiązanych z prawami i obowiązkami wynikającymi z obywatelstwa państwa członkowskiego.
- Niestety, większość ludzi w Europie nie ma świadomości swoich uprawnień wynikających z unijnego obywatelstwa. Świadczą o tym różne badania, na przykład te, które wskazują, że aż 54% przyznaje się tylko do jakiejś niewielkiej wiedzy na ten temat, ale 45% obywateli państw członkowskich zupełnie nie wie, jakie ma prawa i obowiązki wynikające z obywatelstwa Unii Europejskiej. Wskazuje to na konieczność podejmowania przez instytucje Unii Europejskiej szeroko zakrojonych działań informacyjnych i promocyjnych. Wszakże potrzebujemy integracji obywateli Europy nie tylko formalnej, nie tylko tej na papierze, ale przede wszystkim tej w sferze emocjonalnej, w sferze psychologicznej. To jest wielkie i poważne zadanie na najbliższe lata - zauważył eurodeputowany Szejnfeld, dodając, że obywatelstwo europejskie jest konstrukcją, która nie ma odpowiednika nigdzie indziej na świecie, a jego wprowadzenie stanowi urzeczywistnienie projektu europejskiego.
Europoseł Szejnfeld wskazał także na konieczność poprawy przepływu informacji o działaniach Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich. Nadal stosunkowo niewiele osób wie, że każdy obywatel Unii, przedsiębiorstwo, stowarzyszanie czy inny organ zarejestrowany w państwie członkowskim Unii Europejskiej ma prawo zwracać się do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich w przypadkach niewłaściwego funkcjonowania instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii.
- Powołanie Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich to duże osiągnięcie Unii Europejskiej. Nie wszyscy jednak wiedzą, że ta instytucja nie ma powiązań z krajowymi rzecznikami praw obywatelskich. W związku z tym trudno mu współpracować i wspierać Ombudsmanów w państwach członkowskich, szczególnie tam, gdzie istnieje poważne zagrożenie dla państwa prawa i niezależności demokratycznych instytucji. Myślę, że przychodzi czas, aby zastanowić się, czy nie stworzyć systemowego rozwiązania, które by dotyczyło całej Unii Europejskiej - podkreśla eurodeputowany z Wielkopolski.
***
Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich bada skargi dotyczące przypadków niewłaściwego administrowania w instytucjach i organach UE. Skargi mogą składać obywatele UE lub osoby zamieszkałe na terytorium UE oraz przedsiębiorstwa i instytucje mające siedzibę w UE.
Rzecznik rozpatruje skargi dotyczące różnych przypadków niewłaściwego administrowania, takich, jak nieuczciwe postępowanie, dyskryminacja, nadużywanie uprawnień, brak lub odmowa udzielenia informacji, nieuzasadniona zwłoka, nieprawidłowe procedury.
Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich wybierany jest przez Parlament Europejski na odnawialną pięcioletnią kadencję. Jest to jedno z pierwszych zadań nowo wybranych posłów do PE. Obecnie stanowisko to sprawuje Emily O’Reilly z Irlandii.
Rzecznik wszczyna dochodzenia na podstawie skarg lub z własnej inicjatywy. Jest całkowicie niezależny i nie przyjmuje poleceń od żadnego rządu ani żadnej organizacji. Co roku przedstawia Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie z działalności.
Często wystarczy, że Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich poinformuje daną instytucję o złożonej skardze, by problem został rozwiązany. W przypadku gdy to nie wystarczy, Rzecznik będzie starał się znaleźć rozwiązanie polubowne, które naprawi zaistniałą sytuację. Jeżeli działania te nie przyniosą oczekiwanych rezultatów, Rzecznik może wystosować zalecenia do instytucji, której dotyczy skarga. Jeżeli instytucja ta nie przyjmuje jego zaleceń, Rzecznik może przedłożyć Parlamentowi Europejskiemu specjalne sprawozdanie, w wyniku którego Parlament będzie musiał podjąć niezbędne działania.
Sprawa nie musi dotyczyć wnioskodawcy bezpośrednio, musi jednak zostać zgłoszona nie później niż dwa lata po uzyskaniu wiedzy o kwestii, której skarga dotyczy. Skarżący musi ujawnić swoją tożsamość oraz jednoznacznie wskazać, której instytucji lub którego organu skarga dotyczy i na czym polega problem. Można zażądać zachowania poufności skargi.
Więcej informacji na temat działalności Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich oraz możliwości złożenia skargi można znaleźć na stronie:
http://www.ombudsman.europa.eu/pl/home.faces
Joanna Jeżyk
Biuro Posła do Parlamentu Europejskiego Adama Szejnfelda
Bruksela – Strasburg
www.facebook.com/PoselSzejnfeld
#EuropejskiRzecznikPrawObywatelskich #Ombudsman #RPO #RzecznikPrawObywatelskich #ObywatelstwoUE #Europejczycy #MojePrawa #Prawa #PrawaObywateskie #Obowiązki #Demokracja #PE #ParlamentEuropejski #UE #UniaEuropejska #Bruksela #KomisjaEuropejska #EPP #EPL #AdamSzejnfeld
