Prezydent podpisał rządową ustawę o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3. Zgodnie z ustawą, opieka nad dziećmi będzie realizowana przez: 1). żłobek, 2). klub dziecięcy, 3). dziennego opiekuna oraz 4). nianię.

Takimi formami opieki będą objęte dzieci do lat 3, a w uzasadnionych wypadkach do lat 4. Ustawie towarzyszy program Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej “Maluch”, który ma wesprzeć samorządy w tworzeniu instytucji opieki nad dziećmi; w tym roku na jego realizację przeznaczono 40 mln zł.

Większość przepisów ustawy wejdzie w życie już w marcu.

1. Żłobek

Dzięki ustawie żłobki przestaną być zakładami opieki zdrowotnej, a przepisy odnośnie do wymagań lokalowych i sanitarnych zostaną zracjonalizowane, co ułatwi ich zakładanie.

Żłobek będzie sprawował opiekę nad dziećmi od ukończenia 20 tygodnia życia do 3 lat. Żłobki będą prowadzone przez gminy jako gminne jednostki budżetowe lub przez osoby fizyczne, prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej (np. stowarzyszenia).

Wysokość opłaty za pobyt dziecka w żłobku ustali założyciel żłobka (w przypadku żłobka gminnego – rada gminy). Opieka w tej placówce ma trwać maksymalnie 10 godzin dziennie, z możliwością wydłużenia tego czasu za dodatkową opłatą. Przewiduje się, że godziny przebywania dziecka w żłobku będą dostosowane do indywidualnego trybu pracy rodziców.

Skład personelu żłobka będzie dostosowany do liczby dzieci. Jeden opiekun będzie mógł się zajmować maksymalnie ośmiorgiem dzieci, a gdy w grupie znajdzie się dziecko niepełnosprawne lub takie, które nie ukończyło roku – maksymalnie pięciorgiem dzieci. Opiekunem może zostać m.in. osoba posiadająca dyplom pielęgniarki, położnej, opiekunki dziecięcej, nauczyciela wychowania przedszkolnego lub pedagoga opiekuńczo-wychowawczego. W żłobku, do którego uczęszcza więcej niż dwadzieścioro dzieci, ma być zatrudniona przynajmniej jedna dyplomowana pielęgniarka lub położna.

2. Klub dziecięcy

Klub dziecięcy to placówka przeznaczona do opieki nad dziećmi od ukończenia 1 roku do 3 lat, a w wyjątkowych przypadkach do 4 lat. Kwalifikacje opiekunów zatrudnionych w tych placówkach mają być identyczne z tymi, które są wymagane z żłobkach. Czas opieki nad dziećmi nie może przekraczać 5 godzin dziennie. Jeden opiekun będzie mógł się zajmować maksymalnie ośmiorgiem dzieci, a gdy w grupie znajdzie się dziecko niepełnosprawne lub wymagające szczególnej opieki, nad pięciorgiem dzieci. W zajęciach prowadzonych przez klub mogą uczestniczyć rodzice.

Zarówno w żłobku, jak i w klubie pomagać mogą przeszkoleni wolontariusze.

3. Opiekun dzienny

Opiekę nad dziećmi od ukończenia 20 tygodnia życia do 3 lat (wyjątkowo do lat 4) będą też mogli sprawować opiekunowie dzienni. Będą nimi osoby fizyczne, zatrudniane przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Osoby te mają sprawować opiekę nad dzieckiem w swoim domu lub mieszkaniu albo lokalu udostępnionym przez gminę. Kandydaci na te funkcje zostaną wyłonieni w drodze konkursu, ogłaszanego przez gminę. Opiekun dzienny ma być zatrudniany na podstawie umowy, w której określone będą jego obowiązki, czas, miejsce sprawowania opieki oraz wysokość wynagrodzenia. Przed rozpoczęciem pracy powinien odbyć 160-godzinne szkolenie, jeśli nie posiada odpowiednich kwalifikacji. Opiekun ma się zajmować, w zależności od wielkości lokalu, maksymalnie pięciorgiem dzieci, a gdy w grupie znajdzie się dziecko niepełnosprawne lub wymagające szczególnej opieki, nad trojgiem dzieci.

4. Niania

Niania będzie mogła sprawować opiekę nad dziećmi od 20 tygodnia życia do 3 lat (maks. do 4 lat). Będzie to osoba zatrudniona bezpośrednio przez rodzinę, natomiast z budżetu państwa zostanie opłacona za nią składka na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe i wypadkowe) i ubezpieczenie zdrowotne od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. Warunkiem skorzystania z tego rozwiązania jest to, że oboje rodzice dziecka (lub rodzic, w przypadku osoby samotnie wychowującej dziecko) pracują (także na podstawie umowy cywilnoprawnej oraz prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej). W przypadku, gdy niania otrzymywać będzie wynagrodzenie wyższe od minimalnego, różnicę za składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne pokrywać będą rodzice. Osoba, z którą zawarto umowę, będzie musiała zostać zgłoszona do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

5. Program “Maluch”

Program Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej “Maluch”, przewidziany na lata 2011-2013, zakłada wsparcie finansowe jednostek samorządowych w tworzeniu, adaptacji i doposażeniu instytucji opiekuńczo-edukacyjnych dla dzieci. Program jest narzędziem, dzięki któremu będą zrealizowane kluczowe zapisy ustawy “żłobkowej”. W okresie realizacji programu przewiduje się: dofinansowanie powstania łącznie 277 żłobków i klubów dziecięcych, dofinansowanie adaptacji 1670 żłobków, klubów dziecięcych oraz pomieszczeń dla dziennych opiekunów, dofinansowanie doposażenia 2540 żłobków, klubów dziecięcych oraz pomieszczeń dla dziennych opiekunów. Program będzie finansowany ze środków budżetu państwa będących w dyspozycji Ministra Pracy i Polityki Społecznej, w łącznej kwocie 190 mln zł.

* * *

Ustawa o opiece nad dziećmi do lat 3 to kolejne działanie rządu, mające na celu wspieranie rodziny w wychowywaniu potomstwa i zapewnienie dzieciom odpowiedniej edukacji. Od 1 września 2009 roku dzieci w wieku 5 lat mają prawo do wychowania przedszkolnego, a od 1 września 2011 roku będzie ono przekształcone w obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego. W 2008 r. wprowadzona została możliwość zakładania punktów i zespołów wychowania przedszkolnego. Są one tworzone dla mniejszej liczby dzieci i mogą się mieścić nawet w domu. Od 2009 roku powstało ponad 1000 takich ośrodków, najwięcej na terenach wiejskich. Punkty te uzupełniają tradycyjną sieć przedszkoli i często niwelują problem dowozu dzieci do dużego przedszkola. W rezultacie, w latach 2007-2010 liczba miejsc w placówkach wychowania przedszkolnego wzrosła o ponad 190 tys.

W ramach pomocy rodzicom w wychowaniu dzieci wydłużono urlop macierzyński i, od stycznia 2010 r., wprowadzono tygodniowy urlop ojcowski. Od stycznia 2009 roku urlop macierzyński został wydłużony, a od 2010 roku podzielony na dwie części: podstawową i dodatkową. W ramach pierwszej z nich mamom przysługuje 20 tygodni urlopu przy urodzeniu jednego dziecka oraz od 31 do 37 tygodni przy ciąży mnogiej. Dodatkowa część urlopu wynosi, odpowiednio, 2 i 3 tygodnie. W latach następnych – 2012 i 2013 roku – dodatkowy urlop macierzyński będzie stopniowo wydłużany by w 2014 wynieść do 6 tygodni na jedno dziecko i do 8 tygodni przy porodzie mnogim. Od 2012 roku urlop ojcowski zostanie wydłużony do 2 tygodni.

Z myślą o najmłodszych powstał też rządowy program “Radosna szkoła”. Zakłada on wsparcie finansowe na budowę placów zabaw i wyposażanie miejsc zabaw w szkołach podstawowych w pomoce dydaktyczne. Do 2014 roku w jego ramach szkoły otrzymają ponad 2,5 mld zł. Od września 2010 roku w niemal 80 proc. szkół podstawowych w Polsce są miejsca zabaw wyposażone w pomoce dydaktyczne.

Dzięki programowi budowy boisk sportowych, tzw. Orlików przybywa miejsc do uprawiania sportu dla najmłodszych i młodzieży. Do 2012 roku powstanie ponad 2 tys. kompleksów składających się z boiska piłkarskiego, wielofunkcyjnego boiska do gry w koszykówkę i siatkówkę oraz budynku zaplecza sanitarno-szatniowego. Dotychczas w gminach na terenie całej Polski powstało 1526 takich boisk.

Antoni Kolasa (BAS)