Rada Ministrów 16 października 2012 r. przyjęła również „Projekt ustawy o zmianie ustawy o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne, przedłożony przez ministra finansów” oraz „Projekt ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz ustawy o podatku od towarów i usług, przedłożony przez ministra finansów”.

1. Projekt ustawy o zmianie ustawy o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne, przedłożony przez ministra finansów

Projekt nowelizacji ustawy wprowadza rozwiązania umożliwiające Bankowi Gospodarstwa Krajowego udzielanie pomocy publicznej lub pomocy de minimis – w formie gwarancji i poręczeń w ramach rządowych programów społeczno-gospodarczych oraz programów samorządności lokalnej i rozwoju regionalnego. Jest to realizacja postulatu zgłoszonego przez premiera Donalda Tuska w tzw. II exposé.

Przyjęte regulacje będą zwiększać dostęp do kapitału dla mikro-, małych i średnich przedsiębiorców. Banki komercyjne, dzięki zabezpieczeniu spłaty udzielanych kredytów przez poręczenia i gwarancje BGK, mogą zwiększyć ofertę kredytową adresowaną do tych firm.

W projekcie nowelizacji znalazł się zapis upoważniający ministra finansów do wydania rozporządzenia, stanowiącego program pomocowy, w którym znajdą się szczegółowe warunki oraz tryb udzielania pomocy (publicznej lub de minimis) w formie poręczeń lub gwarancji BGK.

Przyjęto, że efektywnym warunkiem wdrożenia programu pomocowego na szeroką skalę jest udzielanie poręczeń i gwarancji w ramach linii portfelowych. Warunkiem korzystania przez banki z tego typu poręczeń jest maksymalne uproszczenie formalności i wyeliminowanie ryzyka operacyjnego kredytodawców.

Zgodnie z projektem nowelizacji ustawy, minister finansów będzie przekazywał do BGK:

•              środki na zwiększenie funduszu statutowego BGK, będą one zabezpieczać ryzyko ponoszone przez bank w związku z realizacją programów rządowych;

•              środki na wypłaty z tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji.

Warunki i terminy przekazywania środków finansowych na wymienione wyżej cele zostaną określone w umowie zawartej między ministrem finansów a Bankiem Gospodarstwa Krajowego.

Przewiduje się, że w pierwszym roku realizacji programu o poręczeniach i gwarancjach BGK banki będą mogły udzielić dodatkowych kredytów w wysokości ok. 8.333 mln zł.

 

2. Projekt ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz ustawy o podatku od towarów i usług, przedłożony przez ministra finansów.

Zmiany w projekcie nowelizacji ustawy o finansach publicznych dotyczą niestosowania w finansach publicznych (w wyjątkowych sytuacjach) ograniczeń wynikających z przekroczenia przez relację państwowego długu publicznego (PDP) do PKB progu 50 proc. oraz progu ostrożnościowego 55 proc., czyli tzw. procedur ostrożnościowo-sanacyjnych. Chodzi o ograniczenie wpływu wahań kursów walut obcych oraz prefinansowania potrzeb pożyczkowych budżetu państwa w następnym roku budżetowym na ww. procedury.

Na wzrost długu, a tym samym na relację do PKB, istotny wpływ może mieć przyrost zadłużenia zagranicznego, powstającego w wyniku osłabienia złotego w stosunku do walut obcych, w jakich dług zagraniczny został zaciągnięty. Na koniec roku zobowiązania, zaliczane do długu publicznego w walutach obcych, są przeliczane na złote według średniego kursu tych walut ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski w ostatnim dniu roboczym danego roku. Zgodnie z obowiązującym prawem, możliwa jest więc sytuacja, że zmiany kursów walut podawane w ostatnim dniu roboczym roku mogą stać się przyczyną przekroczenia progów ostrożnościowych i wymagać zmian stawek podatku VAT.

Należy podkreślić, że zmiany poziomów kursów walut nie wynikają często z uwarunkowań zawiązanych bezpośrednio z polską gospodarką. Ponadto, przeliczanie zadłużenia zagranicznego dla celów procedur ostrożnościowych według kursów z ostatniego dnia roku może zachęcać do ataków spekulacyjnych na polską walutę. W związku z tym zmiany zaproponowane w projekcie ustawy przyczynią się do ograniczenia ryzyka wpływu wahań kursów na relację długu.

 

Projekt nowelizacji ustawy przewiduje:

• państwowy dług publiczny będzie przeliczany na złote także z zastosowaniem średniej arytmetycznej ze średnich kursów walut obcych ogłaszanych przez Narodowy Bank Polski z dni roboczych (od poniedziałku do piątku) z roku budżetowego, za który ogłaszana jest relacja;

 

• wyliczona w ten sposób kwota będzie pomniejszona o kwotę wszystkich wolnych środków finansowych, będących w dyspozycji ministra finansów na koniec roku budżetowego, służących finansowaniu potrzeb pożyczkowych budżetu państwa w kolejnym roku budżetowym;

 

• w przypadku, gdy powyższe przeliczenie wykaże, że wartość tak obliczonej relacji do PKB będzie mniejsza niż 50 lub 55 proc., wówczas ograniczenia w procedurze ostrożnościowej, przewidziane w ustawie o finansach publicznych oraz warunkowe podniesienie stawek podatku VAT, nie będą wprowadzane w życie.

 

Wprowadzenie tych zmian oznacza, że minister finansów będzie zobowiązany także do ogłaszania (w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski”) na koniec roku budżetowego m.in.: kwoty wynikającej z przeliczenia PDP na złote z zastosowaniem średniej arytmetycznej ze średnich kursów walut obcych ogłaszanych przez NBP; kwoty wolnych środków finansowych na koniec roku budżetowego służących finansowaniu potrzeb pożyczkowych budżetu państwa w roku kolejnym roku oraz głównej kwoty służącej do obliczenia nowej relacji. Takie zmiany będą służyć jawności i przejrzystości finansów publicznych.

Przekroczenie przez relację PDP do PKB progu 50 lub 55 proc. wymaga wdrożenia procedur ostrożnościowych, wpływających bezpośrednio lub pośrednio na wszystkie jednostki sektora finansów publicznych. Dodatkowe obciążenia – w postaci wzrostu stawki podatku VAT – przewiduje ustawa o podatku od towarów i usług (chodzi
o przekroczenie progu 55 proc. w relacji kwoty PDP do PKB za lata 2012 lub 2013).