Ministerstwo Edukacji Narodowej przygotowało projekt zmian w ustawie o systemie oświaty, dzięki któremu do budżetów gmin trafi rządowa dotacja na każdego przedszkolaka. W swoim założeniu spowoduje to niższe opłaty dla rodziców, więcej miejsc w przedszkolach i wsparcie samorządów – to cele przygotowanej nowelizacji ustawy o systemie oświaty. Wejście w życie ustawy spowoduje zniesienie dwóch podstawowych barier w dostępie do edukacji przedszkolnej – niedostatecznej liczby miejsc wynikającej z braku środków w budżetach samorządów na rozwój edukacji przedszkolnej oraz wysokich opłat ponoszonych przez rodziców. Dotacja z budżetu państwa, którą samorządy będą otrzymywały od września 2013 roku, pozwoli na obniżenie opłat za pobyt dziecka w przedszkolu powyżej 5 bezpłatnych godzin oraz na zwiększenie liczby miejsc w przedszkolach. Proponowane zmiany są korzystne dla rodziców i samorządów. Poniżej przedstawiamy założenia oraz prezentację przygotowaną przez MEN:
Dotacja na przedszkola
niższe opłaty = więcej rodzin mogących skorzystać z przedszkola
Docelowo, od września 2015 r., każda godzina pobytu dziecka w przedszkolu ponad bezpłatny wymiar ustawowy przez gminę (co najmniej 5 godzin) będzie kosztowała maksymalnie 1 złoty. Już od września przyszłego roku za pierwsze dwie płatne godziny – szóstą i siódmą – spędzone przez dziecko w przedszkolu, rodzice będą płacili maksymalnie 1 zł. Od września kolejnego roku – także za ósmą.
Obecnie, jeśli dziecko przebywa w przedszkolu dłużej niż pięć godzin, gminy obciążają rodziców opłatami (nawet 3,98 zł za każdą godzinę). Projektowane rozwiązanie pozwoli zmniejszyć ponoszone przez rodziców opłaty w przedszkolach publicznych prowadzonych przez około 85% samorządów.
Projekt przewiduje również ustawowe upoważnienie do zwalniania rodziców w całości lub z części opłat za przedszkole, co pozwoli w większym stopniu na korzystanie z edukacji przedszkolnej dzieci z rodzin o niższych dochodach.
Warto podkreślić, że obniżenie opłat dla rodziców nie odbędzie się kosztem budżetów samorządów terytorialnych. Samorząd będzie otrzymywał dotację na każdego przedszkolaka
w wieku od 2 do 5 lat, bez względu na czas jego pobytu w placówce (dotacja obejmie również dzieci przebywające w przedszkolu do 5 godzin) oraz bez względu na to czy dziecko uczęszcza do przedszkola publicznego, niepublicznego, publicznej lub niepublicznej innej formy wychowania przedszkolnego. Wysokość dotacji została tak skalkulowana, aby również w samorządach, w których pobierane są najwyższe opłaty, oprócz rekompensaty zmniejszonych dochodów wynikających z niższych opłat, zawierała część na rozwój edukacji przedszkolnej.
Docelowo, w 2016 roku, po obniżeniu opłat za wszystkie godziny płatne pobytu dziecka w przedszkolu do maksymalnie 1 zł, dotacja na jedno dziecko będzie wynosiła 1 433 zł.
W latach 2015, 2014, 2013 odpowiednio – 1 398 zł, 1 136 zł i 333 zł.
Dzięki takiemu rozwiązaniu, rodzice zapłacą za opiekę nad dzieckiem mniej niż dotychczas, a samorządy pozyskają dodatkowe środki na rozwój edukacji przedszkolnej.
Dotacja na przedszkola
wsparcie finansowe samorządów = więcej miejsc w przedszkolach, wyższa jakość edukacji przedszkolnej
Na podstawie analizy sytuacji we wszystkich gminach, w 2013 roku 1/3 środków zaprojektowanych w budżecie państwa na wsparcie edukacji przedszkolnej wystarczy na pokrycie zmniejszonych dochodów samorządów z tytułu obniżenia opłat ponoszonych przez rodziców, co oznacza, że aż 2/3 będzie mogło zostać przeznaczonych na zwiększenie miejsc w przedszkolach.
Oznacza to, że wysokość dotacji i zasady jej podziału pomiędzy samorządy terytorialne gwarantują każdemu samorządowi nie tylko zrekompensowanie obniżonych dochodów z tytułu obniżenia opłat rodziców, ale również uzyskanie dodatkowych dochodów na zwiększenie liczby miejsc w przedszkolach i innych formach wychowania przedszkolnego oraz podniesienie jakości edukacji przedszkolnej.
Przyjęte zasady podziału dotacji pozwolą gminom o najmniejszym procencie uprzedszkolnienia w grupie dzieci od 3 do 5 lat na przeznaczenie większej jej części na rozwój edukacji przedszkolnej. Dotyczy to przede wszystkim gmin wiejskich i gmin o niskim dochodzie na jednego mieszkańca. Wynika to z faktu, iż w tych gminach większy procent przedszkolaków przebywa w placówkach przez nieprowadzonych do 5 godzin dziennie, a dotacja przekazywana jest w równiej wysokości na każdego przedszkolaka bez względu na czas pobytu w przedszkolu.
Każdy samorząd, bez względu na wysokość pobieranych obecnie opłat, jak
i odsetka dzieci korzystających z więcej niż 5 godzin dziennie zyska na projektowanym rozwiązaniu i otrzyma środki, które będzie mógł przeznaczyć na zwiększenie liczby miejsc w przedszkolach.
Powszechny dostęp do przedszkoli, przejrzyste zasady rekrutacji
Projekt zakłada, że od września 2014 roku każde dziecko czteroletnie będzie miało prawo do edukacji przedszkolnej, a od 2016 roku – prawo to będzie przysługiwało również trzylatkowi.
Od 1 września 2013 roku w szczególnie uzasadnionych przypadkach do przedszkoli będą mogły być przyjmowane dzieci, które ukończyły 2 lata. Dzieci te będą również objęte dotacją przedszkolną, co pozwoli to gminom na bardziej elastyczne organizowanie opieki na d dziećmi do 3 lat.
W projektowanej ustawie zostaną również doprecyzowane przepisy dotyczące rekrutacji. W okresie przejściowym, do września 2016 roku, gminy będą mogły ustalać warunki i tryb rekrutacji do przedszkoli, w tym będą mogły wprowadzać pierwszeństwo w przyjęciu dziecka do przedszkola ze względu na sytuację dziecka lub rodziny.
W sprawach spełniania warunków pierwszeństwa stosowana będzie ustawa
o świadczeniach rodzinnych.
Projektowane rozwiązania razem z obniżeniem wieku szkolnego wpłyną na zwiększenie dostępności do edukacji przedszkolnej i na uzyskanie przez Polskę w roku 2016 wskaźnika upowszechnienia edukacji przedszkolnej na poziomie porównywalnym z innymi krajami Unii Europejskiej, nie mniejszym niż 90%.
Przedszkola niepubliczne także z niższą opłatą
Od 1 września 2014 r. przedszkola niepubliczne, które dobrowolnie podporządkują się zasadom odpłatności ustalonym uchwałami rad gmin dla przedszkoli publicznych prowadzonych przez samorządy, będą otrzymywały dotację z budżetu gminy
w wysokości 100% kosztów utrzymania dziecka w samorządowym przedszkolu publicznym, tj.:
- umożliwią bezpłatne nauczanie, wychowanie i opiekę w czasie ustalonym przez radę gminy (nie mniej niż 5 godzin dziennie),
- będą pobierać opłaty za dalsze godziny w wysokości nie wyższej niż ustalona dla przedszkoli samorządowych,
- zatrudniać będą wykwalifikowaną kadrę,
- oraz przyjmą zasady rekrutacji obowiązujące w gminie,
będą otrzymywały dotację w wysokości 100% wydatków gminy poniesionych na dziecko w przedszkolu gminnym (bez opłat rodziców). Oznacza to powstanie kategorii przedszkoli niepublicznych, z których rodzice będą mogli korzystać na zasadach takich samych jak w przedszkolach publicznych prowadzonych przez gminę.
Zwiększy się liczba przedszkoli, w których nie będzie pobierana opłata za pobyt dziecka do 5 godzin, a opłata powyżej 5 godzin będzie wynosiła maksymalnie 1 zł.
Pieniądze tam, gdzie przedszkolak
Wprowadzenie, od 1 września 2014 roku, mechanizmu zobowiązującego gminę, której mieszkańcem jest dziecko korzystające z placówki wychowania przedszkolnego prowadzonej przez inną gminę, do zwrotu kosztów wynikających z korzystania przez dziecko z wychowania przedszkolnego, w wysokości odpowiadającej wydatkom gminy, w której dziecko mieszka. Koszty te będą pomniejszone o kwotę dotacji z budżetu państwa, którą otrzyma gmina, w której dziecko korzysta w wychowania przedszkolnego.
Rozliczenia między gminami znacznie odciążą te samorządy, na których terenie z wychowania przedszkolnego korzystają dzieci z okolicznych gmin.
