Projekt ustawy zawiera rozwiązania, które umożliwią odpowiednie uhonorowanie weteranów uczestniczących w misjach wojskowych i cywilnych poza granicami państwa w celu utrzymania pokoju na świecie. Udzielane wsparcie ma być ściśle powiązane z rzeczywistymi potrzebami poszkodowanych powracających z misji do kraju oraz doznanym uszczerbkiem na zdrowiu. Szczególna opieka będzie udzielana osobom niezdolnym do samodzielnej egzystencji i pozbawionym wsparcia ze strony rodziny. Zapewniona ma być także skuteczna pomoc poszkodowanym w przystosowywaniu się do życia i pracy. Chodzi o to, aby te osoby dostały wsparcie za poświęcenie i trud, a także otrzymały szansę powrotu do normalnego życia pomimo odniesionych urazów i kalectwa. Należy podkreślić, że w latach 1953-2010 w misjach wojskowych wzięło udział ponad 95 tys. żołnierzy i pracowników wojska oraz ok. 2977 funkcjonariuszy służb podległych MSWiA w innych działaniach poza granicami państwa. W projekcie ustawy wskazano dwie grupy weteranów: weterana działań poza granicami państwa (weterana) i weterana poszkodowanego w działaniach poza granicami państwa (weterana poszkodowanego). Status weterana będzie można przyznać osobie, która brała udział w działaniach poza granicami państwa w ramach: misji pokojowej lub stabilizacyjnej, kontyngentu policyjnego, kontyngentu Straży Granicznej lub zadań ochronnych Biura Ochrony Rządu – nieprzerwanie przez okres jej trwania, ale nie krócej niż 60 dni. Dotyczy to także osób, które brały udział w działaniach poza granicami państwa w ramach grupy ratowniczej Państwowej Straży Pożarnej łącznie przez co najmniej 60 dni. Z kolei status weterana poszkodowanego będzie mogła otrzymać osoba, która doznała uszczerbku na zdrowiu lub zachorowała w związku z wykonywanymi zadaniami poza granicami państwa, z tytułu których przyznano jej świadczenia odszkodowawcze. Dotyczyć to będzie sytuacji, gdy dana osoba zostanie poszkodowana w wyniku np. wybuchu miny pułapki lub zachoruje na chorobę występującą tylko w rejonie działania misji czy kontyngentu, np. zapadnie na chorobę tropikalną. Zgodnie z projektem, status weterana i weterana poszkodowanego będzie wydawany przez ministra obrony narodowej na wniosek żołnierza lub pracownika wojska oraz przez ministra spraw wewnętrznych i administracji na wniosek funkcjonariusza. Taki status nie będzie przysługiwał osobom skazanym prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwa popełnione umyślnie w związku z wykonywaniem zadań poza granicami państwa np.: skarbowe i przestępstwa przeciwko Polsce. W projekcie wskazano także dokumenty konieczne do ubiegania się o status weterana i weterana poszkodowanego. Jego przyznanie potwierdzą legitymacje: weterana lub weterana poszkodowanego (w tym ostatnim przypadku z informacją o procentowym uszczerbku na zdrowiu). Żołnierzom oraz pracownikom wojska wyda je minister obrony narodowej, a funkcjonariuszom – minister spraw wewnętrznych i administracji. 29 maja ma być Dniem Weterana Działań Poza Granicami Państwa. Jest to także Międzynarodowy Dzień Uczestników Misji Pokojowych. W projekcie przewidziano możliwość nadawania przez ministra obrony narodowej Wojskowej Odznaki Honorowej za Rany i Kontuzje. Ma być ona przyznawana weteranowi poszkodowanemu – żołnierzowi za odniesione obrażenia w trakcie działań bojowych lub operacyjnych prowadzonych poza granicami państwa lub za uczestnictwo w operacjach podejmowanych przez organizacje międzynarodowe, takie jak np.: ONZ, OBWE, NATO i Unia Europejska. Wskazano także na możliwość nadawania Odznaki Honorowej „Za zasługi w działaniach poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej”. Odznaka ma być przyznawana przez ministra spraw wewnętrznych i administracji funkcjonariuszom (weteranom i weteranom poszkodowanym) za zasługi podczas działań poza granicami państwa. Projekt ustawy przewiduje również prawo do zwrotu kosztów przejazdu (z uwzględnieniem przysługujących ulg) i zakwaterowania w przypadku udziału weterana poszkodowanego w uroczystościach organizowanych m.in. przez ministra obrony narodowej, dowódców jednostek wojskowych, a także ministra spraw wewnętrznych. Zwrot kosztów ma przysługiwać za udział w maksymalnie dwóch uroczystościach w ciągu roku i nie może być większy niż 700 zł. Zgodnie z projektem, żołnierzowi – zmarłemu weteranowi poszkodowanemu – będzie przysługiwało prawo do wojskowej asysty honorowej podczas pogrzebu w Polsce. W przypadku zmarłego weterana poszkodowanego funkcjonariusza będzie to asysta policyjna. W projekcie ustawy zawarto także regulacje dotyczące szczególnych uprawnień do świadczeń opieki zdrowotnej, jakie mają przysługiwać weteranom poszkodowanym w zakresie leczenia urazów i chorób nabytych podczas wykonywania zadań poza granicami państwa. Są one określone w ustawie z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Mają one dotyczyć wszystkich osób, które od początku udziału Polski w misjach międzynarodowych (tzn. od 1953 r.) doznały uszczerbku na zdrowiu lub zachorowały podczas pobytu na misji i z tego tytułu przyznano im świadczenia odszkodowawcze. Mają także przysługiwać osobom skierowanym za granicę w ramach kontyngentu Policji, kontyngentu Straży Granicznej, zadań ochronnych BOR oraz grupy ratowniczej Państwowej Straży Pożarnej. W ramach tych uprawnień poszkodowani weterani, w zakresie leczenia urazów i chorób nabytych podczas wykonywania zadań za granicą, będą mogli korzystać: poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w szpitalach i świadczeń specjalistycznych w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej; bezpłatnie ze świadczeń opieki zdrowotnej (nie gwarantowanych jako bezpłatne) oraz innych świadczeń odpłatnych i rehabilitacji; bezpłatnie z leków (umieszczonych w wykazach leków podstawowych i uzupełniających) oraz leków recepturowych; bezpłatnie z wyrobów medycznych (przedmiotów ortopedycznych); bez skierowania z ambulatoryjnych świadczeń specjalistycznych finansowanych ze środków publicznych. Przyjęto przepis, zgodnie z którym żołnierz (weteran lub weteran poszkodowany) oraz najbliżsi członkowie jego rodziny będą mieli prawo – poza kolejnością – do bezpłatnej pomocy psychologicznej. Chodzi o pomoc udzielną w jednostkach wojskowych lub przez wojskowe pracownie psychologiczne, a także w zakładach opieki zdrowotnej utworzonych i nadzorowanych przez ministra obrony narodowej. Natomiast w przypadku funkcjonariuszy ich rodzin pomoc psychologiczna byłaby udzielana przez zakłady opieki zdrowotnej, dla których organem założycielskim jest minister spraw wewnętrznych. Podstawowym zadaniem pomocy psychologicznej byłaby ochrona przed ewentualnym wystąpieniem głębokiego stresu będącego skutkiem traumatycznych przeżyć podczas misji. Przepisy ustawy zakładają, że weteran lub weteran poszkodowany będą mieli prawo do przebywania w Domu Weterana. W przypadku żołnierzy pobyt ten będzie mógł być dofinansowany z budżetu ministra obrony narodowej, a w przypadku funkcjonariuszy będzie można udzielić zapomogi z budżetu ministra spraw wewnętrznych. Przewiduje się, że od 1 stycznia 2011 r. Dom Weterana będzie gotowy do przyjęcia 30 pensjonariuszy. Założono, że weteran poszkodowany (żołnierz) uzyska pomoc finansową na naukę na poziomie szkoły ponadgimnazjalnej, studiów I stopnia lub studiów magisterskich. Chodzi o pomoc poszkodowanym w podnoszeniu kwalifikacji, aby było im łatwiej dostosować się do wymogów rynku pracy. Każda osoba będzie mogła otrzymać do 2800 zł rocznie na naukę przez cały okres jej trwania (jeśli w roku akademickim studia obejmują jeden semestr przyznana będzie połowa tej kwoty). Z tych środków będzie można pokryć koszty: opłaty za naukę, przejazdów i zakwaterowania. Podobne regulacje objęłyby funkcjonariuszy – weteranów poszkodowanych, którzy zostali zwolnieni ze służby. Jednak oni mogliby liczyć jedynie na sfinansowanie kosztów nauki na studiach, bez dojazdów i zakwaterowania. Natomiast limit środków dla nich byłby taki sam (do 2800 zł rocznie), łącznie z powodem obniżenia tej kwoty o 50 proc. Zaproponowano odmienne uregulowania w tym zakresie, bo podstawowy poziom wykształcenia jest różny dla poszczególnych służb. Zgodnie z projektem, weteranom poszkodowanym pobierającym rentę inwalidzką z tytułu urazów lub chorób spowodowanych wypełnianiem zadań poza granicami państwa, przewiduje się przyznanie niektórych uprawnień określonych w ustawie z 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin. Oznacza to, że będzie im przysługiwać prawo do: skierowania na pobyt w sanatorium co najmniej raz na 3 lata; rehabilitacji w celu całkowitego lub częściowego przywrócenia zdolności do pracy (służby); bezpłatnego otrzymania wózka inwalidzkiego (motorowego); pierwszeństwa w umieszczaniu w domu kombatanta lub domu pomocy społecznej; zwolnienia z opłacania abonamentu radiowo-telewizyjnego. Ponadto taki weteran będzie mógł korzystać z 50 proc. ulgi w przejazdach środkami komunikacji miejskiej (bez względu na miejsce zamieszkania) i 37 proc. ulgi w komunikacji krajowej: autobusowej i kolejowej (na podstawie biletów jednorazowych). Żołnierze (weterani lub weterani poszkodowani), którzy ukończyli 65 lat będą mogli ubiegać się o zapomogę. Zgodnie z projektem, weteran poszkodowany będzie mógł skorzystać z pierwszeństwa w zatrudnieniu w jednostkach organizacyjnych podległych lub nadzorowanych przez ministrów: obrony narodowej albo spraw wewnętrznych i administracji na stanowiskach odpowiadających jego wykształceniu, wiedzy i sprawności psychofizycznej. Okresy udziału weterana i weterana poszkodowanego w działaniach poza granicami państwa będą wliczane do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Takim weteranom będzie przysługiwać dodatkowy urlop wypoczynkowy – 5 dni w ciągu roku. W projekcie szczegółowo uregulowano kwestię dodatku weterana. Będą mieli do niego prawo weterani poszkodowani pobierający emeryturę lub rentę inwalidzką. Podstawą do jego obliczenia będzie kwota 700 zł. Wysokość dodatku ma zależeć od procentowego uszczerbku na zdrowiu (za dolną granicę przyjęto 10 proc.). Ustawa ma obowiązywać po 14 dniach od daty ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.
