Podczas posiedzenia, które odbyło się w dniu 11 marca  br. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo geologiczne i górnicze oraz niektórych innych ustaw, przedłożony przez ministra środowiska.

Wprowadzenie rozwiązań, które umożliwią racjonalne gospodarowanie przez państwo złożami węglowodorów, czyli gazem ziemnym, w tym łupkowym i ropą naftową – jest zasadniczym celem proponowanych zmian.

Nowe regulacje przede wszystkim przyspieszą i ułatwią prowadzenie prac poszukiwawczych, rozpoznawczych 
i wydobywczych służących pozyskiwaniu węglowodorów. Ich efektem będzie zwiększenie podaży gazu ziemnego, w tym łupkowego oraz  wzrost bezpieczeństwa energetycznego Polski. Proponowana regulacja jest odpowiedzią na zapowiadane przez premiera w tzw. II exposé inwestowanie w wydobycie gazu łupkowego.

Zostanie wprowadzona tylko jedna koncesja – na poszukiwanie i rozpoznawanie złoża węglowodorów oraz ich wydobywanie ze złoża. Koncesja ta zastąpi trzy obecnie istniejące koncesje: poszukiwawczą, rozpoznawczą i wydobywczą. Korekta modelu koncesjonowania, polegająca na objęciu wszystkich faz działalności jedną koncesją, powinna zachęcić przedsiębiorców do prowadzenia prac poszukiwawczych w jak najszerszym zakresie. W praktyce proces koncesjonowania będzie prostszy. Realizacja obowiązków wynikających z koncesji określana ma być w harmonogramie rocznym.

Zasadniczo koncesja będzie przyznawana w postępowaniu przetargowym prowadzonym z urzędu. Możliwe jednak będzie udzielenie koncesji w trybie bezprzetargowym – na wniosek. Dotyczyć to ma przypadku, gdy obszar był przedmiotem postępowania przetargowego, w wyniku którego koncesja nie została udzielona. O koncesję będzie mogło ubiegać się kilka podmiotów łącznie, gdy złożą wspólnie jedną ofertę 
w przetargu i wskażą operatora. Koncesja, co do zasady, będzie udzielana na okres nie krótszy niż 10 lat i nie dłuższy niż 30 lat.

Przewidziano zmiany sprzyjające wykonywaniu nowych koncesji. Przede wszystkim umożliwiono przedsiębiorcom stopniowe dokumentowanie złóż. W praktyce chodzi o rozwiązania, które umożliwią rozpoczęcie wydobycia węglowodorów już w trakcie trwania fazy poszukiwania i rozpoznawania, po udokumentowaniu części złoża, przy jednoczesnym prowadzeniu prac poszukiwawczych i rozpoznawczych w pozostałej części objętej koncesją, jednak nie dłużej niż do zakończenia fazy poszukiwania i rozpoznawania.

Ułatwieniem dla przedsiębiorców jest także możliwość wykonywania badań geofizycznych w celu zbadania struktur geologicznych na podstawie zgłoszenia. Rozwiązanie to pozytywnie wpłynie na wzrost konkurencyjności firm specjalizujących się w takich badaniach. Powinna zwiększyć się też liczba podmiotów wykonujących te badania i wzrosnąć dostępność do podstawowej informacji geologicznej. Uregulowano również zasady przekazywania państwowej służbie geologicznej danych i próbek geologicznych oraz wyników badań takich próbek.

Przewidziano ułatwienia w uzyskiwaniu decyzji środowiskowych przez przedsiębiorców. Do tej pory procedura środowiskowa rozpoczynała się przed wydaniem koncesji na poszukiwanie lub rozpoznawanie złoża węglowodorów i obejmowała nawet do 1200 km kw. powierzchni. W efekcie była czasochłonna, kosztowna i mało precyzyjna. Po zmianach, decyzję środowiskową będzie można uzyskiwać przed decyzją o rozpoczęciu wierceń (planu ruchu zakładu górniczego).

Zaplanowano zastąpienie dwóch dokumentacji: geologicznej złoża węglowodorów i projektu zagospodarowania złoża – jedną: dokumentacją geologiczno-inwestycyjną złoża węglowodorów. Ponadto, obiekty budowlane, służące bezpośrednio poszukiwaniu i rozpoznawaniu złóż węglowodorów, nie będą wymagały uzyskania pozwolenia budowlanego, będą jedynie podlegały zgłoszeniu organom nadzoru górniczego. Rozwiązania te powinny uprościć prowadzenie działalności poszukiwawczej, rozpoznawczej i wydobywczej węglowodorów.

Wprowadzono nowy podział wpływów z podwyższonej opłaty eksploatacyjnej za wydobywanie węglowodorów. Oprócz dotychczasowych beneficjentów: gmin oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, będą z niej również korzystały powiaty i województwa. Dodatkowe wpływy zasilą wyłącznie samorządy.

Nie przewiduje się powołania Narodowego Operatora Kopalin Energetycznych (NOKE). Jednak w celu należytego zabezpieczenia uprawnień Skarbu Państwa, jako właściciela złóż, przewidziano wzmocnienie uprawnień kontrolnych organów nadzoru górniczego oraz inspekcji ochrony środowiska. Zaplanowano także intensywniejsze działania nadzoru geologicznego nad poszukiwaniem i rozpoznawaniem złóż węglowodorów, w tym monitorowanie wykonywania koncesji przez ministra środowiska. Również w tym celu wprowadzona zostanie wstępna weryfikacja pod kątem bezpieczeństwa oraz doświadczenia podmiotów, które zamierzają ubiegać się o udzielenie koncesji.

Potwierdzeniem pozytywnej weryfikacji będzie wpis do wykazu podmiotów. Taki wpis będzie warunkował ubieganie się o koncesję samodzielnie lub jako operator.

Nowe przepisy mają także zapewnić możliwie najpełniejsze zachowanie dotychczasowych praw przedsiębiorców, którzy posiadają koncesje na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż węglowodorów. W związku z tym zaproponowano wydłużenie o 2 lata (od wejścia w życie znowelizowanej ustawy) terminu na złożenie wniosku o przekształcenie koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie złoża węglowodorów w nową (jedną) koncesję. Jednocześnie przewidziano możliwość wydłużenia, o 3 lata, czasu obowiązywania dotychczasowych koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż węglowodorów.

Znowelizowane przepisy mają wejść w życie po 3 miesiącach od daty publikacji w Dzienniku Ustaw, z wyjątkiem regulacji, które zaczną obowiązywać w innych terminach.